Laatst bewerkt op: 17-09-2024
Voorbeeldproject – Appelboomgaard in kippenuitloop
Locatie
Vrije uitloopbedrijf Van Kampen Pluimvee, Scherpenzeel
Omschrijving
Op het gangbare vrije uitloop-bedrijf Van Kampen Pluimvee, van Gerben en Bertine van Kampen in Scherpenzeel, beschikken 52.000 kippen over 21 ha uitloop. Door de openheid van het gebied bleven de kippen, ondanks de grote uitloop, dicht bij de stal. De bomen dienen als beschutting voor de kippen, waardoor ze zich verder van de stal durven te wagen.
In het voorjaar van 2020 is in de uitloop een boomweide met sap-appels aangelegd. Gekozen is voor een boomweide, met ruimere plantafstand van 15 x 15m, zodat het gras tussen de bomen nog makkelijk geoogst kan worden. Er is 1,7 ha boomweide met sap-appels aangeplant. Daarnaast zijn er op het bedrijf tussen de stallen nog 35 walnotenbomen en 8 perenbomen aangeplant.
Een van de sap-appels (foto: Gerdine Frens)
Voor elke boom is eerst met een kraantje een groter gat gemaakt dan nodig, zodat de grond rondom de boom goed losgewoeld was. Daarna zijn de bomen geplant en zijn bij elke boom boompalen geplaatst om de boom extra stevigheid te bieden tegen de wind.
Initiatiefnemers
Het project ‘Agroforestry in kippenuitlopen’ is één van de bos- en klimaatpilots die, gefinancierd door het ministerie van LNV, in 2018 van start zijn gegaan. In het project werken Stichting Probos, Louis Bolk Instituut en Face the Future samen aan het demonstreren en promoten van verschillende typen beplanting voor kippenuitlopen en het onderzoeken hoeveel CO2 met beplanting kan worden vast gelegd.
Klimaatwinst
Een boomweide met een plantafstand van 15 x 15 meter legt naar schatting in de eerste 10 jaar gemiddeld 1,0 ton CO2 per ha per jaar vast. Daarna ligt de vastlegging naar verwachting rond de 2,0 ton CO2 per ha per jaar.
Jaar van realisatie
2020
Kosten en baten
De kosten voor het plantmateriaal voor de boomweide bedroegen ongeveer €2.300. De benodigde boompalen waren nog voorradig en het plantwerk is door de initiatiefnemer zelf uitgevoerd.
Ervaringen
Een maand na de aanplant stonden de appels al in bloei en leken ze goed aangeslagen. Vanwege de droogte heeft Gerben de aanplant de eerste weken frequent water gegeven om te zorgen dat de aanplant goed aanslaat.
Daarnaast zijn na verloop van tijd wat grotere palen geplaatst om de te zwaar wordende fruitbomen te ondersteunen. Bij de meeste fruitbomen is ook vogelgaas aangebracht om de bast te beschermen tegen aantasting van andere beesten. Rondom de stal was dit niet nodig, omdat hier geen andere beesten rondliepen en de bast door de kippen nog met rust werd gelaten.
Walnotenbomen in de weide (foto: Gerdine Frens)
De aanplant is goed aangeslagen. De fruitbomen vindt Gerben leuk omdat hij het fruit hiervan samen met de kinderen kan plukken en er sap van gemaakt kan worden waar ze samen het hele jaar door van kunnen genieten. Het verdienmodel blijft de kippen, de walnoten zijn een mooie bijzaak, evenals het appelsap van eigen land.
Het was toen nog te vroeg om te zeggen of de kippen gebruik maken van de beschutting van de walnoten en fruitbomen, omdat deze nog te klein zijn. Er zijn ook wilgen aanwezig en deze krijgen door hun grotere omvang nog de voorkeur om onder te schuilen.
Kippen in de schaduw van de wilgen (foto: Gerdine Frens)
In de zomer van 2024 is er een nieuwe monitoringsronde uitgevoerd. De ontwikkeling van een agroforestry-systeem in de kippenuitloop is overwegend succesvol verlopen. Dankzij het actief bewateren tijdens droge perioden heeft er geen uitval plaatsgevonden na de aanplant. Het probleem van vraatschade door reeën was snel opgelost door het plaatsen van gaas rondom de bomen. Nu de bomen groter aan het worden zijn, bieden ze meer beschutting en schaduw aan de kippen. Hoe vaak de kippen gebruiken maken van de uitloop verschilt per koppel (groep kippen), maar ook hierbij zijn de ervaringen positief.
Door ongunstige weersomstandigheden (hele droge of juist hele natte jaren) hadden de sapappels een lastige start. Inmiddels wortelen de bomen beter, mede dankzij het plaatsen van palen rondom de bomen, en beginnen ze steeds meer vorm te krijgen. De meeste sapappels zijn echter wel aangetast en slecht vitaal. Waarschijnlijk is dit het gevolg van nattigheid en besmetting met appelschurft. Bovendien zijn er bij zowel de sapappels als de walnoten grote verschillen zichtbaar tussen beschutte en niet-beschutte bomen. De bomen die beschut staan tegen de wind hebben een beter hoogte- en diktegroei en hebben vollere kronen dan de minder beschutte bomen. Het monitoringsrapport is hier te lezen.
Meer informatie
Meer informatie over het project ‘Agroforestry in kippenuitlopen’: https://agroforestrykip.nl/