Ondersteunen provinciale plannen
Wat houdt het in
De Nederlandse provincies hebben een regierol in natuurbeheer en ruimtelijke ordening. Vanuit het Klimaatakkoord van 2019 en daaruit voortkomend de Bossenstrategie van minister Schouten komen daarnaast provinciale opgaves voor het cluster Bomen, Bos en Natuur. Deze betreffen onder andere het versterken en uitbreiden van bos- en natuurterreinen. De benodigde kennis en mankracht bij beleidsvorming rond dit thema is bij provincies vaak niet aanwezig. Verschillende organisaties (zie voorbeeldprojecten) bieden daarom hulp aan ten behoeve van de planvorming van provincies.
De behoefte aan ondersteuning valt globaal uiteen in de volgende categorieën:
Ondersteuning concretiseren maatregelen, hectares en tonnen CO2
Om grip te krijgen op de Bomen, Bos en Natuur-opgave is er bij een aantal provincies behoefte aan kengetallen om de CO2-impact van klimaatslim beheer of de uitbreiding van bos en landschapselementen te berekenen. Dit is ook essentieel om de provinciale deelopgaven eenduidig te kunnen optellen tot de landelijke doelstelling. Deze Gereedschapskist en de Factsheets Klimaatmaatregelen zijn voorbeelden van informatiekanalen die ontwikkeld worden om o.a. provincies te ondersteunen.
Ondersteuning omzetten van provinciale opgave in een realistische aanpak
Nadat de ambitie is vastgesteld moeten de concrete beleidsdoelen worden verwerkt in een programmatische aanpak met o.a. een fasering, bemensing, instrumentatie en financiering. Dit vereist naast kennis van bos en natuur vooral inzicht in programmamanagement. Als beide werelden elkaar moeilijk weten te vinden, kan het organiseren van de vereiste samenwerking zeer tijdrovend zijn.
Opbouw van kennis binnen organisaties en uitwisselen ervaringen tussen provincies
Omdat bossen en bomen de laatste decennia relatief weinig (beleids)aandacht hebben gehad is kennis en vakmanschap op dit terrein in veel provincies onvoldoende voor de klus die voor hen ligt. Deze capaciteit moet dus worden opgebouwd en/of ingekocht. Het gaat hierbij niet alleen om nieuw aan te leggen bossen en het beheren daarvan, maar ook om landschapselementen, agroforestry-systemen, voedselbossen, lijnbeplanting, etc. Dit vereist inzicht in het brede palet aan klimaatmaatregelen met Bos, Bomen en Natuur, zowel binnen als buiten het Natuurnetwerk, en de bijbehorende knelpunten en kosten. Een voorbeeld van ondersteuning die hierbij geboden kan worden is het in kaart brengen van een zoekgebied, waar bosuitbreiding en aanleg van overige natuurterreinen mogelijk is.
Bijdrage aan klimaatmitigatie
In de doorrekening van het Klimaatakkoord van 2019 worden ambities gegeven op het gebied van CO2-vastlegging aan het cluster Bomen, Bos en Natuur. Provincies zullen hierin een voortrekkersrol krijgen. De verwachte bijdrage van het cluster aan de emissie-reductie is 0,4 - 0,8 Mton CO2. De maatregelen die zijn doorgerekend en hun verwachte bijdrage zijn:
- Het voorkomen van ontbossing 0,0 – 0,3 Mton
- Bosrevitalisatie of uitstellen van oogst 0,05 – 0,15 Mton
- Bosuitbreiding en aanleg houtwallen 0,02 – 0,2 Mton
- Aanleg overige natuur en verminderen verdroging 0,1 – 0,15 Mton
Het effect van maatregelen gericht op het beheer van kwelders en het gebruik van hout in de bouw of grond-, weg-, en waterbouw werd als te onzeker gezien om er een verwachte emissie-reductie aan te koppelen.
Bijdrage aan klimaatadaptatie
De maatregelen gericht op het revitaliseren van bos en het tegengaan van verdroging in overige natuur zijn belangrijk met het oog op klimaatadaptatie. Aanplant van verschillende boomsoorten verhoogt de diversiteit in het bosecosysteem en verhoogt daarmee de weerstand van het bos. Verder verkleint diversiteit de kans dat het gehele bos getroffen wordt door een calamiteit. Bij uitval van een bepaalde soort kunnen de andere soorten hun rol overnemen en herstelt het functioneren van het bos zich snel.
Verdroging van natuurterreinen is een actueel probleem en wordt verwacht in ernst toe te nemen de komende decennia, als gevolg van klimaatverandering. Verdroging bedreigt ongeveer 40% van de Nederlandse inheemse planten. Het tegengaan van verdroging kan bijdragen aan het behoud van de voor Nederland karakteristieke soorten op natte/vochtige standplaatsen.
Kosten en baten
De grootste kostenposten bij het ondersteunen van provinciale Bomen, Bos en Natuur plannen komen voort uit procesbegeleiding door externe bureau’s en eventuele verkenningen die moeten worden uitgevoerd door een onderzoeksbureau. Voor de verkenning van mogelijkheden voor aanleg van nieuw bos in het veenweidegebied en langs rivieren in de provincie Utrecht werd bijvoorbeeld ca. €6500 besteed aan twee bureau’s die projectcoördinatie en procesbegeleiding verzorgden en ca. €18.500 aan een onderzoeksbureau voor de verkenning.
